اگر فردی اعتماد به نفس بالا داشته باشد، به راحتی دوست پیدا می‌كند، روی رفتارش كنترل بیشتری دارد و از زندگی لذت بیشتری می‌برد.
خیلی چاقم. خیلی لاغرم. اگر بلندتر، كوتاه‌تر، با موهای فرفری، با موهای صاف، با بینی كوچك‌تر، عضلات قوی‌تر یا پاهای بلندتر بودم، خیلی خوب بود!
آیا هیچ‌كدام از این عبارات به‌نظر شما آشنا نیست؟ آیا عادت دارید خودتان را سرزنش كنید؟ اگر چنین است باید گفت شما تنها نوجوان یا جوانی نیستید كه این‌طور فكر می‌كنید شما به‌عنوان یك نوجوان، هزاران تغییر را در بدنتان احساس می‌كنید و با تغییر فیزیك بدن تصورتان از خودتان هم تغییر می‌كند. بسیاری از مردم در تطبیق با واقعیت وجودی خودشان مشكل دارند كه این مساله، بر اعتماد به نفسشان تاثیر می‌گذارد.
● فواید اعتماد به نفس و تصور مثبت از بدن
اعتماد به نفس، تنها به این موضوع مربوط می‌شود كه آدم‌ها چه‌قدر برای خودشان، ارزش قائل می‌شوند و چه اندازه، نسبت به خودشان احساس غرور دارند. اعتماد به نفس مهم است چون اگر درباره خودتان احساس خوبی داشته باشید، همین حس روی عملكرد شما هم تاثیر می‌گذارد. اگر فردی اعتماد به نفس بالا داشته باشد، به راحتی دوست پیدا می‌كند، روی رفتارش كنترل بیشتری دارد و از زندگی لذت بیشتری می‌برد.
تصور از ظاهر و بدن، یعنی اینكه فرد از ظاهر فیزیكی خود چه حسی دارد. تصور از ظاهر و بدن برای بسیاری از افراد به‌خصوص نوجوانان، با اعتماد به نفس ارتباط نزدیكی دارد. علت این مساله در آن است كه وقتی افراد به نوجوانی می‌رسند، برایشان خیلی مهم است كه دیگران چه دیدگاهی به آنها دارند و ظاهر اولین مساله‌ای است كه نوجوان سعی می‌كند با تغییر در آن در خوب جلوه دادن خود تاثیر بگذارد.
● عواملی كه روی اعتماد به نفس تاثیر می‌گذارند
▪ بلوغ:
بعضی از نوجوانان در شروع بلوغ، با اعتماد به نفس حسابی مشكل پیدا می‌كنند و دلیل آن تغییرات زیادی است كه در بدن آنها اتفاق می‌افتد. این تغییرات به همراه تمایل طبیعی نوجوان برای پذیرفته شدن در جامعه، باعث می‌شود كه او دائما خودش را با دیگران مقایسه كند. آدم‌های اطراف، هنرپیشه‌ها، بازیگران تلویزیون و مانكن‌ها الگوهایی هستند كه نوجوان در این دوران خودش را با آنها مقایسه می‌كند.
اما واقعیت این است كه این مقایسه نباید صورت گیرد چون تغییرات بدن در دوران بلوغ، برای هر كسی مخصوص به خودش است. بعضی‌ها زودتر به بلوغ می‌رسند و بعضی دیگر دیرتر قد می‌كشند. لایه چربی بدن در بعضی‌ها بیشتر است و بعضی دیگر هرچه می‌خورند، چاق نمی‌شوند.تمام این موارد به ژن‌ها و برنامه‌ریزی بدن افراد بستگی دارد.
حتی این تغییرات در دخترها و پسرها اثرات متفاوتی می‌گذارد. دخترها از افزایش وزن ناراحت‌اند و می‌خواهند لاغر بمانند اما پسرها دوست دارند ماهیچه‌هایی بزرگ‌تر و ظاهری عضلانی‌تر داشته باشند.
▪ عوامل خارجی:
بسیاری از عوامل خارجی، علاوه بر بلوغ و رشد و تكامل روی اعتماد به نفس تاثیر می‌گذارند. تصاویر موجود در رسانه‌های جمعی و وجود هنرپیشه‌ها و مانكن‌هایی كه لاغرند و یا مردانی كه عضلانی و قوی هیكل هستند، باعث می‌شود تصور نوجوان از بدن اش، تغییر كند.
خانواده هم روی اعتماد به نفس تاثیر دارد. بعضی والدین بیش از حد از فرزندان‌شان و ظاهر آنها انتقاد می‌كنند و حتی این انتقاد، بیشتر از تحسین آنهاست. مسلما انتقاد مداوم، نمی‌گذارد اعتماد به نفس فرد رشد خوبی داشته باشد. گاهی همكلاسی‌ها و همسالان درباره ظاهر نوجوان نظر منفی می‌دهند كه باعث آزار او می‌شوند. حتی گاهی تعصب نژادی باعث ارائه این نظرات می‌شود. چنین طرز تفكری روی اعتماد به نفس و تصور نوجوان از خود، تاثیر منفی می‌گذارد.
● نكاتی برای بهبود تصور از بدن و ظاهر
بعضی‌ها فكر می‌كنند برای اینكه احساس بهتری درباره خودشان داشته باشند، باید ظاهر یا رفتارشان تغییر كند یا حتما شكل خاصی داشته باشد اما در اصل آنچه باید تغییر كند، ظاهر آدم‌هانیست بلكه طرز تفكر و دیدگاه آنها درباره ظاهرشان است كه باید عوض شود و طور دیگری درباره خود فكر كنند.
اولین قدم آن است كه بدانید بدن شما همان خودتان است و اصلا مهم نیست شكل، اندازه و رنگ آن چگونه است. اگر خیلی درباره وزن و اندازه خودتان نگران هستید، در این باره با یك پزشك مشورت كنید تا خیالتان راحت شود. شكل و ظاهر شما هر طور كه باشد مهم نیست چون در نهایت، شما باید از خودتان راضی باشید.
قدم بعدی این است كه تشخیص دهید كدام قسمت‌های ظاهرتان را واقعا می‌توانید تغییر دهید یا نمی‌توانید آنها را عوض كنید. قد، شماره كفش، جنس مو و غیره قابل تغییر نیست و نباید برای تغییر آنها فكر كرد اما گر می‌توانید موردی را تغییر دهید، مانعی نیست، به شرط آنكه فواید این‌كار بیشتر از مضرات آن باشد. مثلا اگر اضافه وزن دارید و مایلید اندامی متناسب داشته باشید، تحت نظارت پزشك، هر روز ورزشی مناسب انجام داده و در مصرف غذا تعادل داشته باشید. برای آنكه به هدفتان كه تناسب اندام است برسید، پشتكار به خرج دهید و وقتی به هدف خود رسیدید همین رضایت‌خاطر اعتماد به نفس‌تان را تقویت می‌كند.
اما اگر از راه‌های غیرعلمی برای این كار استفاده كنید، آسیب زیادی به سلامت خود می‌زنید و گاهی حتی به یك مشكل جسمی مبتلا می‌شوید و نه تنها ظاهرتان خراب‌تر می‌شود بلكه به‌دلیل مشكلات ناشی از راهكار اشتباه، اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهید. وقتی كه از درون‌تان اظهارات منفی در مورد خودتان می‌شنوید، به خودتان بگویید كه این كار باید متوقف شود. اجازه ندهید در روز، بیش از سه انتقاد از درون‌تان شنیده شود. شب‌ها سه عاملی كه واقعا به شما احساس دلپذیری منتقل كرده است یادداشت و مرور كنید. با تمركز روی موارد خوب و مثبت زندگی نظرتان درباره خودتان به شكل غیرباوری، تغییر كرده و بهتر می‌شود.
● و اگر كمك خواستید...
گاهی ضعف اعتماد به نفس و مشكلاتی كه فرد در تصور از ظاهرش دارد آن‌قدر زیاد و عمیق است كه نمی‌تواند به تنهایی آنها را حل و فصل كند. افسردگی، كاهش علاقه نسبت به فعالیت‌های قبلی و دوستان و یا حتی آسیب‌رساندن به خود با مصرف سیگار و مواد مخدر از عواقب این مشكلات به حساب می‌آیند. اگر حس می‌كنید در این زمینه مشكل اساسی دارید، با والدین، مربی، راهنمای دینی مشاور، درمانگر و یا فرد بزرگسال معتمد، صحبت كنید. فرد بزرگسال قابل اعتماد، كسی است كه حامی شماست و قصد سركوب كردن شما را ندارد و می‌دانید كه واقعا خیرخواه شماست. این افراد نقطه نظرات خوبی را به شما انتقال می‌دهند و درباره ظاهر، مهارت‌ها و توانایی‌های شما دید مثبتی دارند. از صبحت در این باره نترسید. مشاوران متخصص، بهترین كمك محسوب می‌شوند و به شما كمك می‌كنند اعتماد به نفس خوبی به دست بیاورید تا بتوانید در فراز و نشیب زندگی همچنان استوار دوام بیاورید.
● تقویت اعتماد به نفس
اگر تصور مثبتی از خودتان در ذهن داشته باشید، خودتان را همان‌طور كه هستید، بپذیرید و دوست داشته باشید، این طرز فكر صحیح فرصتی را فراهم می‌كند تا سایر جوانب رشد و تكامل خود را كشف كنید. گسترش روابط و دوستی‌ها، حفظ استقلال همراه با احترام به بزرگ‌ترها و پرورش جسم و روح و حركت به سمت پیشرفت و تعالی نتیجه چنین تصور مثبتی است. وقتی این بخش‌های وجودتان تكامل پیدا كند، اعتماد به نفس شما تقویت می‌شود.
طرز فكر مثبت و خوش‌بینانه در تقویت اعتماد به نفس شما موثر است. وقتی به بخشش، گذشت مهربانی و زیبایی‌های وجودمان و دنیا فكر كنیم، وقتی دیگران را برای اشتباهاتشان سرزنش نكرده و خودمان را تحقیر نكنیم، عملا اعتماد به نفس بهتری پیدا می‌كنیم.
اگر بدانید كه چه عواملی رضایت قلبی شمار را تامین می‌كنند و چه‌طور می‌توانید به اهدافتان برسید، احساس كفایت و قدرت كرده و كنترل زندگی را به‌دست می‌گیرید. طرز فكر مثبت و سالم در زندگی، دو عامل مهمی هستند كه در ساختار اعتماد به نفس نقش دارند.
